သကၠရာဇ္(၉၀၀)ေက်ာ္ခန္႕က အစျပဳျပီး ေတာင္ဖီလာဆရာေတာ္၏ မွတ္တမ္းအရ "အကဋ ၀ိဋက အာတဋတ ဃန္းသူသိရ" ဟု တူရိယာ ငါးပါးျဖစ္သည္။ သကၠရာဇ္ (၁၀၀၀)ေက်ာ္ေလာက္တြင္ မံုေရြးဆရာေတာ္၏ မွတ္စုအရ" ေၾကး၊ ၾကိဳး၊ သားေရ၊ ေလ၊ လက္ခုပ္" ဟူေသာ တူရိယာ ငါးမ်ိဳးျဖစ္ျပီးေနာက္၊ သကၠရာဇ္၉၁၂၀၀) မွ (၁၂၅၀)ခန္႔တြင္ ေၾကး၊ ၾကိဳး၊ သားေရ၊ ေလ၊ ေရ၊ လက္ခုပ္ ဟူျပီး ေျခာက္မ်ိဳးျဖစ္လာသည္။
ျမန္မာ့ တူရိယာငါးပါးကို အၾကမ္းအားျဖင့္ အုပ္စုႏွစ္ခု ခြဲႏိုင္သည္။ ထိုအုပ္စုမွာ အတီးတူရိယာအုပ္စု
ထိုမွတဆင့္ ေတာတိရစာၦန္မ်ားကို ပစ္ခတ္ျပီးရေသာ သားေရကို တီးမွုတ္သူတို႕၏ ဒူးတြင္ ဖံုးအုပ္လ်က္ အစြန္းစကုိ ေျခသလံုးႏွင့္ ေပါင္ၾကားတြင္ ညွပ္ကာတင္းမာေအာင္
ျမန္မာတြင္ ေျဗာ၊ စည္း၊ ဗံုေတာင္၊ ဗံု၊ ပတ္လံုး၊ ဗံုရွည္၊ အိုးစည္၊ဒိုးပတ္၊ ဖားသည္၊ ေမာင္း၊ ပတၱလား၊ စည္၊ ၀ါးလက္ခုပ္၊ ခြက္ခြင္း၊ လင္းကြင္း၊ တံုးေမာင္း၊ ခ်ဴ၊ ေၾကးစည္၊ ဆြဲလညး္၊ ေခါင္းေလာင္း၊ စႏၵရား စေသာ ကိရိယာမ်ားသည္ ရိုက္ခတ္မွသာ အသံထြက္ေပၚေသာ တူရိယာအမ်ိဳးအစားတြင္ ပါ၀င္၏။
လက္ႏွင့္ရို္က္ခတ္ရေသာ ၾကိဳးတပ္တူရိယာမ်ားမွာ ေစာင္း၊ ဘင္ဂ်ိဳ၊ ဂီတာ၊ ဒံုမင္း၊ ၾကိဳးႏွင့္ ပြတ္တိုက္တီးရေသာ တေယာ စသည္ျဖင့္ရွိေလသည္။ ေလမွဳတ္တူရိယာမ်ားတြင္ ႏွဲ၊ ပေလြ၊ ခ်ည္ေခ်ာင္း၊ ျငင္း၊ တံပိုး၊ ခရာ၊ တံရွည္၊
သံေကာက္၊ တံျမႊာ၊ တုေလာင္၊ ကၽြဲႏြားခ်ိဳအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၀ါးလွ်ာခတ္ စသျဖင့္ ေတြ႕ရိွရပါသည္။
"တူရိယာအစ စည္ေျဗာက ဂီတအစ အဲသံက" ဟု ဆိုရိုးစကားရွိခဲ့သည္။ နာဋကရတနေကာသက်မ္းႏွင့္ မာဂဓအဘိဓါန္၊ တဂဓဋီကာ စေသာ က်မ္းေဟာင္းမ်ားတြင္ ၾကားျခင္းငါးပါး၊ တီးျခင္းခုနစ္ပါးကို ၀န္္ၾကီးပေဒသရာဇာေခတ္တြင္ တီထြင္လာသည္။
နားျဖင့္ၾကားရေသာ ငါးပါးမွာ သံဖ်ား၊ သံခ်ပ္၊ တာ၊ ေတ်ာ ဟူ၍ျဖစ္သည္။ သံစဥ္ခုနစ္မ်ိဴးမွာ ညွင္းလံုး၊ ေအာက္ျပန္၊ ပုလဲ၊ ပဥၥမ၊ႏွစ္သံ၊ ေျခာက္သံ၊ သံုးသံဟူ၍ျဖစ္သည္။ အျငိမ့္တူရိယာ ေျခာက္မိ်ဳးမွာ တေယာ၊ မိေက်ာင္း၊ ေစာင္း၊ ျငင္း၊ ပတၱလား၊ ေအာင္းကေလးတို႕ ျဖစ္သည္။
မံုေရြးဆရာေတာ္၏မွတ္စုတြင္ ေအာင္းကေလးကို ပံုသာကေလး ဟု ဆိုသည္။ ေအာင္းကေလးသည္ ရွာမေတြ႕ေသး၊ အစေပ်ာက္ေနသည္။ ပါးစပ္ျဖင့္ မွဳတ္ရေသာ တံပိုးရွစ္မ်ိဳးမွာ ခရာေကာက္၊ ခရာျမႊာ၊ ခ်ည္ေခ်ာင္း၊ တုေလာင္၊ ႏွဲ၊ ပေလြ၊ ဖက္လိပ္၊ လက္တံရွည္တို႕ျဖစ္သည္။
ျမန္မာတို႕၏ ေၾကးတူရိယာ ဆယ္မ်ိဳးကား ေၾကးနင္း၊ ေၾကးသည္၊ ေၾကးပတ္၊ ေၾကးအိုးသည္၊ နရည္းစရာ၊ ဆည္းလည္း၊ ေမာင္း၊ ေခါင္းေလာင္း၊ ခြက္ခြင္း၊ စည္းစုပ္တို႔ျဖစ္သည္။ ျမန္မာတို႕၏ စည္မ်ိဳးဆယ့္ႏွစ္ပါး
ေရႊဘံုနိဒါန္းႏွင့္ ကဗ်ာ့ဗႏၵ သာရက်မ္းတို႕တြင္ ထိုဇမၹူဴ႕သေျပပင္ကို ေလ့လာျပီး ေလတိုက္သည့္ အသံ၊ အခက္အရြက္ခ်င္း ထိခတ္သည့္အသံ၊ သေျပသီး ေရထဲဲေၾကြက်သည့္အသံ၊ ေရမွေပၚသည့္အသံတို႕၏ သဘာ၀အတိုင္း
ေရွ႕ေနာက္စဥ္ဆက္မျပတ္ ထြက္ေပၚလာေ
(၁)တံရွည္၊ တံျမြာ၊ သေျပသာ၊ခရာ၊ လင္းကြင္းမွာ ေလလာေသာေၾကာင့္ ပင္စည္အကိုင္းအခတ္တို႕ ေလတုိက္သည့္ အဟုန္၏အသံ
(၂)တံပိုး၊ ဒံုမင္းမွာ အကိုင္းအခတ္၊ အေကြးအ၀ိုက္ကို ေလခတ္ေသာေၾကာင့္ ျမည္ေသာအသံ
(၃)ခရုသင္းမွာ မျပင္းမျပေသာ ေလညွင္း၊ ေလညံ့အသံ
(၄)ႏွဲၾကီး၊ ႏွဲငယ္မ်ားမွာ ေလျပင္းေလဟုန္တြင္ အခတ္အရြက္ တစ္ခုတစ္အုပ္ထည့္ျပီး
ျပိဳင္သျဖင့္ မျပင္းမည့္ ျမည္သည့္အသံ
(၅) လက္ခ်ပ္မွာ ရြက္ခ်င္း၊ ခက္ခ်င္း ထိခိုက္သည့္အသံ
(၆) ေျမွာက္စည္မွာ ဇမၹုဴ႕သေျပသီးတို႕ ေရွ႕ေနာက္ မေရွးမေႏွာင္း ေၾကြက်သည့္အသံ
(၇)စည္၀န္းမွာ ဇမၹုဴ႕သေျပသီးတို႕သည္ အမ်ားအျပား တစ္ျပိဳင္နက္ ေရသို႕က်သည့္အသံ
(၈)စည္ေျဗာမွာ ဇမၹုဴ႕သေျပသီး ေရမွေပၚသည့္အသံ။ မ်ားကို သဒအသံျပဳကာ တီးမွုတ္ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္ဟုဆို
ျမန္မာ့ရိုးရာတူရိယာပစၥည္းမ်ားျ
ယဥ္ေက်းမွဳ၀န္ၾကီးဌာန) စာအုပ္မွ ေကာက္ႏွုတ္တင္ျပပါသည္။
NPNGMMP